مقدمه

در نوشته قبلی سعی کردم درباره سرعت شاتر توضیحات کاملی به شما بدم ترجیح دادم قبل از بررسی کامل دیافراگم که از منظر من مهمترین بخش عکاسیست درباره ایزو ISO راهنمایی بذارم.

در نوشته قبلی آموزش عکاسی یاد گرفتیم که شاتر میزان باز بودن سنسور شما برای دریافت نور می باشد، دیافراگم هم به معنای میزان حجم نور ورودی به دوربین قبل از رسیدن به شاتر است اما بخش سوم این مثلث نوردهی به معنای ایزو، به معنای میزان حساسیت سنسور به نور است.با بالا بردن ایزو شما تصویر روشن تر خواهید داشت و با پایین اوردنش تصویر تمیز تر و بدون نویز بدست خواهید آورد.

این توضیحی که دادم یک توضیح ساده برای گرفتن کارکرد مفهوم ایزوست اما در واقعیت ایزو سنسور شما را به نور حساس نمی کند بلکه سیگنال ورودی را تقویت می کند پس در واقع ایزو نقش تقویت کننده کننده سنسور را دارد که بر روی نویز، محدوده دینامیکی و تمیز بودن تصویر شما تاثیر می گذارد.در ادامه مفهوم ایزو و کارکرد آن در عکاسی  را به دقت بررسی میکنیم.

ایزو ISO چیست؟

سنسور های دیجیتال، با جمع آوری فوتون و تبدیل آن به سیگنال الکتریکی عکس را بازتولید می کنند. ایزو یک روش استاندارد برای این است که چقدر سیگنال ورودی را قبل از درست کردن فایل تصویر تقویت کنه.ایزوی پایین به معنای تقریبا هیچ یا مقدار کم تویت سیگناله که تمام کیفیت تصویری که سنسور ضبط کرده را حفظ میکنه. ایزو های بالا به معنای میزان زیاد تقویت کردن سیگنال است که باعث روشن شدن تصویر و همچنین تقویت نقص های سیگنال میشه. یکی از نقص های مهم که ما در عکس میبینیم نویز های تصویره.

چون ایزو تقویت کنندست نه حساسیت، در نتیجه شما همیشه بهترین کیفیت عکس را با ایزوی پایین و افزایش میزان نور ورودی از طریق سرعت شاتر و دیافراگم بدست می آورید.

چرا نویز با افزایش ایزو بیشتر میشه؟

هر نوردهی ای دو بخش داره، اون بخش نوری که شما میخواهید و بخش هایی که مطلوب شما نیست، شما وقتی بخش خوب را از طریق ایزو تقویت میکنی آن بخش ناخواسته هم تقویت میشه. در ایزو های پایین نسبت بسیگنال به نویز بالاست در نتیجه تصویر تمیزتر ثبت میشه با بالا بردن ایزو، این نسبت سیگنال به نویز کمتر میشه که در نتیجه شما اول در نور های میانی کمی نویز میبینید سپس در سایه ها نویز ها شروع به نمایان شدن می کنند با افزایش ایزو این نسبت کمتر و کمتر شده و کل تصویر را از بین میبرد.

در نتیجه تصویر تمیز و ایزوی بالا دشمن همدیگر هستند پس بهتر است همیشه قبل از بالا بردن ایزو ببینید میتونید ابتدا با دیافراگم و سپس با سرعت شاتر نور بیشتری از صحنه جمع کنید.

ایزو و محدوده دینامیکی

محدوده دینامیکی به معنای بازه ای تاریکترین سایه تا روشن ترین نوریست که دوربین شما در یک عکس میتونه نگهداره.در ایزوی پایه یا پایینترین ایزو که به آن Native ISO  می گویند دروبین شما بیشترین میزان محدوده دینامیکی را دارد. با افزایش ایزو میزان محدوده دینامیکی ابتدا در هایلایت یا نور های روشن کم می شود و شما متوجه میشی میزان جزئیات عکس های شما در بخش های روشن کمتر و کمتر می شود که حتی ممکن است خیلی زود باعث زود سوختن و از دست رفتن دیتای روشنایی عکس های شما شود. در نتیجه در عکاسی آسمان، پرتره از پوست های روشن، لباس های سفید و چراغ های نئون کمترین میزان ایزویی که می توانید را انتخاب کنید تا میزان جزئیات بیشتری در بخش های روشن تصویر شما حفظ شود. همچنین در عکس برداری از این سوژه ها و اجسام حتما از جبران نوردهی برای موازنه بین روشنایی و تن های میانه استفاده کنید.

ایزوی پایه، ذاتی، گسترش یافته و دو ایزو ذاتی

در بالا اشاره کردیم که هر دوربینی یک ایزوی پایه دارد که بهترین عملکرد نوری و دینامیکی خود را در آنجا نشان می دهد که این ایزو را با اسم ایزو ذاتی نیز میشناسند. معمولا کمترین ایزوی یک دوربین را ایزوی پایه می گویند و معمولا عدد 100 یا 200 می باشد هرچند همیشه اینطور نیست، خیلی از دوربین ها  بخصوص در دوربین های جدید ممکن است ایزوی پایین تر از ایزوی ذاتی خود مثل ایزوی 50 داشته باشند که البته این ایزو هم یک کلک نرم افزاریست و بازم رو کیفیت عکس شما تاثیر منفی می گذارد.بهترین روش درباره مطمئن شدن نسبت به ایزوی پایه دوربین ، خواندن کاتالوگ دوربین یا سرچ کردن آن در گوگل است.

به ایزوی پایین تر و بالاتر از محدوده محدوده عملکرد طبیعی حسگر را ایزوی گسترش یافته یا Extended ISO می نامند که به صورت نرم افزاری یا پردازشی در دوربین ایجاد می شود.

بعضی دوربین های جدید بخصوص دوربین هایی که بیشتر در فیلم برداری بکار میرند با دو ایزوی ذاتی کار می کنندبه این معنا که دوربین در دو ایزو متفاوت یکی برای نور های کم و دیگری برای نور زیاد عملکرد نوری یکسان دارد.

این فناوری را اولین بار پاناسونیک با دوربین Panasonic Varicam خود در سال 2014 به دنیا معرفی کرد و سپس با GH5S  این تکنولوژی را در دسترس همه قرار داد امروز بعضی از دوربین های شرکت سونی مثل Sony cinealta  مثل FX6 و canon  مثل C70 نیز از این تکنولوژی استفاده میکنند.

البته تجربه من با دوربین هایی که دو ایزو پایه دارند نشون میده که عملکرد آن ها در ایزوی بالاتر بی نقص نیست و همان تصویر تمیز ایزوی پایین را تولید نمیکنه.

ایزوی اتومات

ممکنه براتون سوال پیش بیاد چجور از ایزوی خودکار استفاده کنید، باید بگم در صورتی که محدودیت روی میزان آن بگذارید می توانید عکس های خوبی با ایزوی اتومات بگیرید.

در حالت اولویت شاتر (Shutter priority) برای عکاسی از مناظر یا حیات وحش، سرعت شاتر را بالا نگهدارید تا حرکت ها فریز شوند سپس دیافراگم را تقریبا در بازترین حلت خود قرار دهید تا دوربین ایزو را در یک محدوده منطقی با نویز قابل کنترل تغییر دهد.

در حالت اولویت دیافراگم (Aperture Priority) برای پرتره یا عکاسی خیابانی، عمق میدان دلخواه را انتخاب کرده و یک حداقل سرعت شاتر مشخص کنید تا از تار شدن عکس جلوگیری شود و بقیه کار را به انتخاب ایزوی دوربین بسپرید.

در حالت دستی (Manual Mode) با تنظیم دستی سرعت شاتر و دیافراگم و فعال کردن Auto Iso ظاهر تصویر و کنترل حرکت را ثابت نگهداشته و در حالی که دوربین با تغییر نور محیط روشنایی را به طور خودکار تنظیم می کند عکس بگیرید.

نکته کلیدی این است که حداکثر میزان ISO را تا جایی تعریف کنید که تصویر هنوز از نظر نویز تمیز و قابل قبول اس و از جبران نوردهی برای کاهش نویز استفاده کنید تا نورسنج دوربین تصویری با حالت دلخواه شما ثبت کند.

پیشنهاد مطالعه: راهنمای خرید لنز عکاسی دست دوم

ایزو مستقل و و تغییر در ادیت

تکنولوژی جدیدی در سنسور های مدرن امروزی بکار گرفته میشه به اسم ISO Invariance  یا ایزوی مستقل. در این تکنولوژی شما بیشترین میزان توانایی تغییر نور عکس را در حالت ادیت عکس دارید برای مثال فرض کنید شما برای صحنه ای شاتر و دیافراگم را انتخاب کردید و برای نوردهی مناسب نیازمند ایزو 3200 هستید، در دوربین هایی که این سنسور ایزو مستقل را دارند شما میتونید با ایزو 400 به صورت کم نور تر همان عکس را بگیرید و در ادیت توسط نرم افزار های ادیت عکس با افزایش نور و روشنایی به همان نتیجه ایزو 3200 با نویز کمتر برسید.

یکی از خوبی های این تکنولوژی این است که اگر خطر از دست رفتن نقاط روشن در حین عکاسی است میتوانید عمدا ایزو رو پایین نگهدارید تا از هایلایت ها محافظت بشه و سپس در نرم افزار ویرایش نور را بالا ببرید. البته بازم تجربه من نشان داده که در سایه ها بازم نویز حفظ میشه و اگر بیش از حد نور را بالا ببرید نویز ها همچنان در این سنسور ها ظاهر می شوند.در زمینه هایلایت یا نقاط روشن همانطور که در نوشته شیمی عکاسی توضیح دادم عملکرد نگاتیو به مراتب بهتر از دوربین های دیجیتال است.

گوشی در برابر دوربین

گوشی های هوشمند معمولا با ایزوهای بالا کار میکنند چون سنسور آن ها بسیار کوچک است. برای جبران این موضوع از عکاسی محاسباتی استفاده می کنند به این صورت که چندین فریم پشت سر هم میگیرند آن ها را تراز کرده و با میانگیری نویز را کاهش می دهند در حالی که با هوش مصنوعی جزئیات را تقویت می کنند. در مقابل دوربین های حرفه ای حسگرها و لنز های بزرگتری دارند که نور بیشتری جمع آوری کنند بنابراین از همان ابتدا تصویر بهتری تولید می شود همچنین شما  کنترل بیشتری  روی سرعت شاتر و دیافراگم دارید چیزی که گوشی های شما فقط میتوانند شبیه سازی کنند.

روند عملی نوردهی برای دستیابی به تصویری تمیز

از سوژه شروع کنید اگر هیچ چیز در صحنه در حال حرکت نیست پیش از آنکه ایزو را بالا ببرید سرعت شاتر را کاهش دهید اگر لازم است که حرکت را فریز کنید دیافراگم را تا جایی که عمق میدان دلخواه حاصل شود باز کنید. اگر با ترکیب این دو روش به روشنایی مطلوب نرسیدید ایزو را افزایش دهید و حتما در حین افزایش ایزو حواستان به هیستوگرام باشد تا یک وقت هایلایت ها را از دست ندید یادتون باشه دوربین های دیجیتال در ثبت هایلایت مشکل دارند و خیلی راحت ممکن است اطلاعات را از دست بدند.اگر میبینید که نیاز به افزایش زیاد ایزو دارید حتما به صورت RAW یا خام عکاسی کنید تا بتونید در ادیت تصویر کم نویزتری بدست آورید.

در نور روز نیازی به ایزو زیاد ندارید اگر نور پشت شدید است و سایه سختی روی صورت سوژه ایجاد کرده سعی کنید به جای افزایش ISO  با رفلکتور کمی نور خورشید را به صورت سوژه بازتاب بدید برای تصاویر داخلی ببینید چی مهمتره فریز کردن تصویر یا کمی حرکت داشتن.اگر کمی حرکت مهم نیست سعی کنید سرعت شاتر را پایین بیاورید و در صورتی که فریز کردن حرکت مهمه ایزو رو بالا برده و سرعت شاتر را بالا ببرید.

در عکاسی طبیعت و مناظر از سه پایه استفاده کنید تا بتونید با سرعت شاتر های پایینتر تصویر خود را ثبت کنید در غروب می توانید از ایزو ی اتومات طبق قواعدی که بالا گفتم استفاده کنید و برای عکاسی نجومی بهتر است از ایزوی پایه استفاده کنید.

معرفی فیلمساز: مورنائو معمار احساس در سینما

کاهش نویز تصویر

اگر عکس نویز زیادی داشته باشد نجات دادن آن تقریبا غیرممکن است و باید کاهش نویز به صورت ملایم انجام شود نه به عنوان تلاشی برای نجات تصویر.

کار حذف نویز را روی یک لایه کپی شده و در یک نرم افزار پردازش RAW که نویز روشنایی و نویز رنگی را جداگانه کنترل می کند انجام دهید.

ابتدا نویز های رنگی را برطرف کنید تا از ایجاد بافت های مصنوعی و مومی شکل جلوگیری کنید سپس مقدار کمی کاهش نویز روشنایی اضافه کنید در حالی که مراقب باشید جزئیاتی مانند منافذ پوست، برگ ها و طرح پارچه های ظریف از بین نروند و پس از کاهش نویز مرحله شارپ کردن را انجام دهید.

یکی از راههایی که میتونید نویز خیلی از عکس هاتون رو کم کنید استفاده از نور های ارزان قیمت روی دوربین یا رفلکتور های سادست که میتونند میزان نوردهی صحنه را کمی بیشتر کرده که در نتیجه میزان ایزو را کمتر کند حتی دو استاپ کاهش ایزو تاثیر زیادی در کاهش نویز تصویر دارد.

پیشنهاد مطالعه: تکامل رنگ در سینما

نتیجه گیری

امیدوارم این نوشته یک توضیح خوب و جامعی برای آشنایی شما با ایزو بوده باشد،  به طور خلاصه ایزو به معنای تقویت سیگنال خروجیست در نتیجه افزایش آن همیشه با افزایش نویز همراه است حتما ایزوی پایه دوربین خود را از اینترنت یا کاتالوگ دربیارید لزوما ایزو پایه پایینترین ایزویی که دوربین شما دارد نیست بعضی دوربین های فیلم برداری با ایزو پایه 400 شروع می شوند و البته اکثر دوربین ها ایزو پایه 100 دارند.

بالا بردن ایزو خیلی زود ممکن است باعث ایجاد سوختگی در هایلایت ها شود و در جاهای تاریک نویز سنگین در سایه ها بوجود می آورد.

البته ایزو تنها منبع وجود نویز در تصویر نیست و درباره نویز و علل بوجود آمدن و روش حذف کردن آن توضیحات بیشتری براتون خواهم نوشت.