نکات سریع
- کارگردان: میلوش فورمن
- فیلمنامه: اسکات الکساندر و لری کارازوسکی
- بازیگران: جیم کری، دنی دویتو، پل جیاماتی
- فیلمبردار: آناستاس میخوس
- مدت زمان فیلم: 119 دقیقه
- نمره من به فیلم مرد روی ماه: 3.5 از 5
مقدمه
مرد روی ماه ساخته میلوش فورمن یک زندگی نامه تراژیک-کمدی درباره هنرمندی به اسم اندی کافمن و مرز نفوذپذیر بین شوخی و صداقت و نقاب و خود است.جیم کری فقط نقش کافمن را در فیلم بازی نکرد بلکه تلاش کرد وارد ذهنیت و منطق عجیب او شود و با ترفند های مختلف نقش کافمن را نه فقط در حین ضبط بلکه برای عوامل فیلم بازی کرد.
عنوان فیلم ادای احترامی است به آهنگ گروه R.E.M که در سال 1992 در ستایش اندی کافمن ساخته شده است از این فیلم انتظار یک زندگی نامه خوش ساخت و صیقل خورده از شخصیت کافمن با نبوغ انسان گرایانه میلوش فورمن و بازی متفاوت جیم کری را داشته باشید که ردپای فرهنگی کافمن بر تلویزیون، رینگ های کشتی و دنیای سیتکام را تصویر کشیده است.
پیشنهاد دیدن: فیلم های برتر جنگ جهانی اول
خلاصه داستان
این فیلم با تجربیات اول اندی کافمان در کلوب شبانه شروع می شود و سبک کافمن در اجرا را که به جای طنز از ضد کمدی و لب خوانی استفاده می کند را نشان می دهد.تماشاگران که از اجرای کافمن خسته شده اند ناگهان از تقلید اجرای الویس پرسلی به وجد می آیند نتیجه این اجرا ورود کافمن به دنیای سیتکام و سریال تاکسی می شود.
سریال تاکسی یک سیت کام آمریکایی درباره زندگی چند راننده تاکسی در یک آژانس تاکسی رانی نیویورک است که از سال 1978 تا 1983 پخش شد که اندی کافمن نقش یک مهاجر عجیب با لهجه ساختگی، رفتار کودکانه و منطق نامتعارف را بازی می کرد. تاکسی باعث معروفیت کافمن شد و او را تبدیل به چهره ملی کرد.
داستان فیلم از ورود کافمن به سریال تاکسی روند جدی تری میگیرد و نحوه چهره شدن، مشکلات وی با تلویزیون، ورود وی به کشتی کج و روند تکامل کمدی اجرایی کافمن را به تصویر می کشد.
پیشنهاد مطالعه: بررسی طیف نور از مرئی تا فروسرخ
کمدی اندی کافمن
اندی کافمن متولد 1949 در مقابل لقب “کمدین” مقاومت می کرد و به خود لقب “مرد آواز و رقص” داده بود. او از جک های معمول بیزار بود و به بازی های انتزاعی رو می آورد، اجرا از دید اندی کافمن نه به معنای سرگرم کردن بیننده بلکه به معنای گیج کردن آن ها بود. در حقیقت بیننده ها بخشی از اجرا بودند نه جدا از آن.
در یکی از این اجراها، تماشاگران فکر میکردند که قرار است استندآپ کمدی ببینند اما کافمن در کل اجرا کتاب گتسبی بزرگ اثر اسکات فیتزجرالد را از اول تا آخر خواند و حتی بعد هو کردن حضار هیچ چیز را قطع نکرد. کافمن تا جایی ادامه داد که همه بفهمند در این برنامه هیچ خبری از شوخی و خنده نیست کافمن از قصد سعی داشت که انتظارات کمدی را تخریب کند تماشاچی آمده سرگرم شود اما کافمن او را وادار به ایستادن در برابر ملالت و ناامیدی می کند این همان مرز بین شوخی و صداقت است که به وفور در کامفن پیدا می شود.
یکی دیگر از کارای کافمن، به عمد خراب کردن اجرا ها با سکوت، لکنت و کارهای احمقانه بود بعضی اوقات به جای جک گفتن، فقط لب روی آهنگ های قدیمی لب میزد و با اینکار کمدی را از مکانیزم سرگرمی، به آزمایش انتظارات تبدیل می کرد.
کافمن در اجرای سال 1979 در کارنگی هال، همه تماشاگران را دعوت کرد که با هم بروند بیرون شیر و کلوچه بخورند کار ظاهرا بچگانه اما در واقع حرکتی برهم زننده عرف اجرا و بازی با مرز بین نمایش و زندگی.
کافمن کاراکتر تونی کلیفتون را به عنوان خواننده کاباره ای بی ادب ساخت و با این کاراکتر نه فقط بینندگان، بلکه باعث سردرگمی سازندگان برنامه ها نیز شد و با همکاری باب زامودا، مالکیت اجرا و نویسندگی را به مرحله جدیدی بردند. سازندگان تاکسی و تهیه کنندگان تلویزیون نمیدونستند که تونی کلیفتون شخصیت واقعیست یا خود اندی کافمن آن را بازی می کند گاهی هر دو در یک شب ظاهر می شدند و گاهی کافمن نقش کلیفتون را بازی می کرد.
پیشنهاد مطالعه: 10 اصطلاح مهم عکاسی
حتی کشتی گرفتن هایش با زنان هم صرفا کشتی نبود بلکه پرفورمنس آرت بود. وی با تحریک بینندگان سعی داشت بپرسد که حد و مرز چیزهایی که اسمش را می توان سرگرمی گذاشت کجاست؟
کافمن به دنبال دوست داشته شدن نبود حتی می توان گفت براش مهم نبود که دیگران از وی تنفر داشته باشند بلکه مهمترین نکته یک شخصیت رسانه ای را فهمیده بود که معروفیت نه بر اساس علاقه و نفرت، بلکه بر اساس واکنش شکل می گیرد.
چرا مرد روی ماه ارزش دیدن دارد؟
اجرای جیم کری مهم ترین دلیل دیدن فیلم است جیم کری از شخصیت تیپیک کمدی خود دور شده است و توانسته کافمن را به دقت بازسازی کند.
میلوش فورمن استاد شخصیت پردازی آدم هاییست که علیه سیستم ها قرار می گیرند از مک مورفی در پرواز بر آشیانه فاخته، موتزارت، لری فلینت همه آن ها افرادی با ویژگی هایی خاص بودند که سعی در تغییر سیستم شناخته شده خود داشتند در این یلم سیستم منطق صنعتی تلویزیون و انتظارات بینندست.کافمن از نرمال بودن دوری می کند و فورمن این نرمال بودن را موجه نشان می دهد.
موضوع اصلی فیلم، اجرا به عنوان هویت است فورمن اعمدا روی آستانه ها مکث می کند، پشت صحنه ها، کف استودیو، مبل ها ی تاک شو، جاهایی که انسان به شخصیت صحنه ای بدل می شود.او بدنبال این است که نشان دهد شخصیت ها وقتی از محدوده ای عبور کنند وارد اجرا یا خارج از آن می شود.
یکی دیگر از تاکتیک های فورمن، استفاده از نماهای واکنشیست تهیه کننده های گیج، مدیر برنامه ها، همبازی های کفری همه از این نشان می دهد که احساس مخاطب با کات کردن به واکنش دیگران ساخته می شود.
مطالعه بیشتر: نقش فیلتر پلاریزه در عکاسی و فیلمبرداری
در نهایت مردی روی ماه یک زندگی نامه خطی از تولد تا مرگ نیست بلکه درباره این است که تحریک و برهم زدن مخاطب، چطور در دل سرگرمی جریان پیدا می کند.در این فیلم می توانید آشتی کمدی تجربی با سرگرمی جریان اصلی را ببینید مرد روی ماه برای نشان دادن این است که چگونه جریان اصلی، حاشیه را در خود حل و هضم می کند بی آنکه آن ها را کاملا خنثی کند. این فیلم را بخاطر بازی تمام قد جیم کری، بخاطر نگاه انسانی فورمن به بی هنجار ها، و بخاطر یاد آوری اینکه قرار نیست هر اجرا دوست داشتنی باشد ببینید. برخی از فیلم ها برای این است که تصویر ما از معنای سرگرمی را بهم بزند، مردی روی ماه یکی از این فیلم هاست.
نکاتی درباره مرد روی ماه
فیلم برای کسی که میخواهد با اندی کافمن آشنا شود، ورودی خوبیست عرصه های اصلی کار او از کلوب، تلویزیون و کشتی را نشان می دهد با اینحال مثل هر فیلم زندگی نامه دیگر ناگزیر مجبور به انتخاب کردن از وقایع و فشرده سازی آن است. یکی از ایرادات این فیلم این است که علاوه بر نقد کمدی جریان اصلی، ترفند های کافمن را تحسین می کند، شیوه کند و وسواسی فورمن و بازگذاشتن دست جیم کری باعث ایجاد حواشی ای در روند تولید فیلم شده است.
پیشنهاد برای خواندن: پدران و پسران اثر ایوان تورگنیف
فورمن به جای اینکه فیلم زندگینامه ای بسازد در روند کارگردانی مرز بین اجرا و زندگی را در تولید پیاده کرد اصرار به فیلمبرداری ورود خروج ها، ری اکشن شات ها و نماهای زیاد باعث هزینه بالای تولید و زمان بیشتر فیلمبرداری شد. این اتفاقات باعث شد که تهیه کنندگان به این نتیجه برسند که احتمال این فیلم بیش از حد مبهم و غیر محبوب شود و در گیشه قابل فروش نباشد بخاطر همین قصد در اخراج فورمن داشتند که با دخالت جیم کری استودیو در نهایت ترجیح داد که فورمن را تحمل کند تا پروژه تمام شود.
یکی دیگر از حواشی این فیلم، بازیگری متد جیم کری بود او دو نقش را جداگانه و کامل زندگی می کرد، جیم کری حتی در اتاق گریم، پشت صحنه و بیرون لوکیشن هم دست از نقاب کافمن/کلیفتون برنمیداشت و در قالب کلیفتون به عوامل توهین می کرد و این کار وی عملا تولید را به آستانه انفجار رسانده بود.