سینما یا همان چیزی که بهش هنر هفتم می گویند مدیوم هنریست که به طور عمیقی نحوه تعامل ما با جهان را تغییر داده است. حوزه سینما فقط مختص به سرگرمی نیست بلکه در جهان امروز وسیله ای قدرتمند برای تبادل فرهنگ ها و بازتاب های اجتماعیست و خیلی سال است که عرصه ظهور نوآوری های تکنولوژیکی است. هنر تصاویر متحرک چه در زمانی که به دلایل مشکلات تکنولوژی تصاویر با لرزش بسیار ضبط میکرد چه امروز که از پیشرفته ترین جلوه های ویژه سود میبرد جامعه ما رو به طرق مختلف تغییر داده است.
در این مقاله سعی میکنم خلاصه کوتاهی از تولد سینما و مسیر تطور آن از روز های اولیه تا صنعت-هنر عظیم امروز خود را براتون شرح بدم و همچنین تلاش میکنم تغییرات تکنولوژیک مهم و مسائل فرهنگی و اتفاقات مهمی که در این مسیر طی کرده است را توضیح بدم.
رویای تصاویر متحرک
خیلی قبل از اختراع دوربین انسان ها به دنبال راهی برای ثبت حرکت بودن هنرمندان و صنعتگران در قرون متمادی تلاش کردند که وسایلی بسازند که بتوانند حرکات را ضبط کنند یا حداقل توهم حرکت به وجود بیاورد. فانوس جادویی رو میتوان اولین تجربه موفق در این زمینه دانست.در قرن هیفدهم کریستین هویجنس فیزیکدان و ریاضیدان هلندی توانست با استفاده از یک منبع نور قوی و لنز تصاویر را به صورت بزرگ نمایی شده روی دیوار بیندازد در اوایل از فانوس جادویی برای کار علمی استفاده می شد تا اینکه در سالیان بعد این وسیله برای سرگرم کردن مردم مورد استفاده قرار گرفت. معمولا اجراگران با استفاده از فانوس جادویی عکس های متناسب با داستان خود را روی دیوار می انداختن یا در اجرا های تئاتر برای ایجاد توهم شبح بهره می بردند.
تولد سینما در اواخر قرن نوزدهم اتفاق افتاد و پیشرفت هایی در عکاسی، امکان ثبت تصاویر متحرک را به وجود آورد.در سال 1891 توماس ادیسون با همکاری دستیارش ویلیام کندی کینه توسکوپ را اختراع کردند وسیله ای که می شد از طریق سوراخی در آن فیلم های کوتاهی را مشاهده کرد.این وسیله اولین وسیله دیدن تصاویر متحرک واقعی بود اما به دلایلی مورد استقبال قرار نگرفت.
در کینه توسکوپ تصاویر با استفاده از سرعت بالای 48 فریم بر ثانیه از جلوی منبع نور رد می شدن و توهم حرکت را به وجود می آوردند.برای این منظور باید تصاویر با سرعت بالایی عکاسی می شد و همچنین برای اینکه فیلم های کوتاه ساخته بشند از فیلم های سلولوئید برای اولین بار استفاده شد. یکی از معایب کینه توسکوپ وزن زیاد حدود 40 کیلوگرمی آن بود که حمل و نقل آن را سخت می کرد. کینه توسکوپ بر خلاف سینماتوگرافی که سال های بعد توسط برادران لومیر اختراع شد فقط برای استفاده یک نفر بود و هیچ تصویری روی پرده یا دیوار نمی انداخت و این هم جز دلایلی بود که با وجود بلیط فروشی و تولید فیلم های 20 ثانیه ای نتوانست تجربه جمعی سینما رو ایجاد کند.
در سال 1895 برادران لومیر در فرانسه با اختراع سینماتوگراف قدم بعدی را در تاریخ سینما برداشتند، سینماتوگراف پروژکتوری بود که اجازه میداد افراد متعدد همزمان فیلم ها را روی پرده ببینند. اولین فیلم هایی که توسط برادران لومیر تولید شد صحنه های از زندگی عادی انسان بود مثل فروریختن دیوار یا ورود قطار به ایستگاه و یا کارگرانی که در حال ترک کارخانه بودند.این اختراع اولین تجربه جمعی سینما را به وجود آورد.
سینماتوگراف از فیلمای 35 میلی متری استفاده میکرد استانداردی که حتی امروز در صنعت سینما به عنوان استاندارد استفاده می شود و بر خلاف کینه توسکوپ بخاطر وزن کمی که داشت توانست خارج از فضای استودیویی به ضبط تصاویر بپردازد.
همزمان با برادران لومیر، فیلمسازی در انگلیس با اسم ژرژ ملیس اولین ابداع گر جلوه های ویژه در فیلم ها بود و با فیلم سفر به ماه خود نشان داد که سینما می تواند چیزی ماورای ثبت تصاویر متحرک باشد و میشه از این مدیوم برای داستان گویی استفاده کرد. درباره داستان زندگی ملیس میتوانید فیلم هوگو ساخته مارتین اسکورسیزی رو ببینید.
از سلولوئید تا آواتار
اولین انقلاب تکنولوژیک صنعت سینما، اختراع فیلم سلولوئید بود برادران لومیر از این فیلم برای ثبت تصاویر استفاده می کردند در سال 1906 اولین فیلم بلند “داستان کلی گنگ” با استفاده از این نوع فیلم ساخته شد که نقطه عطفی در تاریخ سینماست.
فیلم سلولوئید پلاستیکیست که از سلولوز ساخته میشه فیلمهای سلولوئید منعطف و حساس به نور بودن که اون رو تبدیل به گزینه مناسب برای ثبت تصاویر می کرد. این نوع فیلم اولین بار در سال 1860 اختراع شد و در 1890 برای ثبت تصاویر متحرک مورد استفاده قرار گرفت.خطر بزرگ فیلم های سلولوئید خطر سوختن آن بود و در طول زمان تصاویر ثبت شده روی آن بخاطر حرارت و رطوبت از بین میرفت. در نهایت فیلم های سلولئید در سال 1950 با فیلم های پلی استر جایگزین شد در مقاله های بعدی توضیحات بیشتری درباره شیمی عکاسی براتون خواهم گذاشت.
بیشتر بخوانید: نور چیست؟ فیزیک دیدن و روشنایی
با طولانی شدن زمان فیلم ها، فیلم سازان از روش های تدوین و داستان گویی در ساخت فیلم های خود استفاده کردند در سال 1915 ، دیوید وارک گریفیث با ساخت فیلم تولد یک ملت، اولین فیلم بلند داستانی را ساخت هرچند که بعدا بخاطر نگاه های نژاد پرستانه مورد انتقاد قرار گرفت اما شکی نیست که دیوید گریفیث اولین فیلم سازی بود که هنر تدوین را به داستان گویی سینمایی اضافه کرد اولین نماهای کلوزاپ، تدوین های موازی، و خیلی از تکنیک هایی که در سینمای امروز مورد استفاده قرار می گیرند جز ابداعات گریفیث بوده است.
قدم بعدی در سال 1927 برداشته شد با ورود صدا به سینما. خواننده جاز اولین فیلمی بود که صدا را به فیلم ها اضافه کرد دیگر فیلمسازان نیاز نبود برای داستان گویی فقط به تصویر وابسته باشند و می تونستند از صدا نیز بهره بگیرند.
در 1930 فیلم های رنگی،تجربه سینما رو تغییر داد “جادوگر شهر اُز” اولین فیلمی بود که به صورت رنگی فیلم برداری شد اختراع تکنیکالر جز نقاط عطف تاریخ سینماست زیرا که به فیلمسازان اجازه داد تصاویری واقعی و زنده را به تصویر بکشند.در مقاله های بعدی درباره نگاتیو های رنگی و اینکه چگونه تصاویر رو ضبط می کردند براتون توضیحاتی خواهم داد.
دهه 50 با ورود تصاویر عریض و فیلم های سه بعدی، عصر جدیدی برای سینما بود و فیلمسازان با تکیه به خلاقیت خود مرز های داستان گویی تصویری و مرز های محدودیت های فیزیکی را شکوندن. فیلم هایی مثل همشهری کین با هنور تصویربرداری میدان عمیق خود تاثیر بسزایی در نسل های بعدی فیلم سازان گذاشت. در دهه 1990 تصاویر کامپیوتری و فیلمبرداری دیجیتال، تجربه جدیدی برای بینندگان رقم زد فیلم هایی مثل ژوراسیک پارک و ماتریکس دنیای جدیدی نه فقط برای بینندگان، بلکه برای سایر فیلمسازان باز کرد.
سینما به مثابه انقلاب فرهنگی: تغییر دادن شکل دنیا
گسترش هالیوود در قرن بیست، سینما را به به عنوان یک نیروی جهانی در بازتاب ارزش های اجتماعی و پیام های سیاسی تبدیل کرد.ورود صدا به سینما رو میتوان اولین قدم در این عرصه دانست چرا که تونست ابعاد جدیدی را به داستان گویی علاوه بر دیالوگ گویی اضافه کند مثل افکت های صوتی و موزیک هایی که به طور اختصاصی برای فیلم ها ساخته شدند.
دوران طلایی هالیوود از 1930 تا 1950، را به عنوان نقطه اوج سینما در نظر می گیرند در این دوران فیلم های کلاسیک مهمی مثل بر باد رفته، همشهری کین و آثار ویلیام وایلر و هاوارد هاکس توانست جایگاه هالیوود رو به عنوان رهبر فیلمسازی در جهان تثبیت کند.
بیشتر بخوانید: ورود صدا به سینما، تولد فیلم های ناطق
البته فیلمسازی محدود به آمریکا نبود فیلمسازان بزرگی در اروپا مثل ژان رنوار، و ژان لوک گدار در فرانسه، فدریکو فلینی در ایتالیا مرز های سینما به عنوان یک مدیوم هنری را جابجا کردند.فیلمسازان اروپایی نوع تفکر جدیدی در فرم و محتوا را در سینما اجرا کردند که این باعث بوجود آمدن موج های سینمایی در کشور های مثل فرانسه و آلمان شد.
بعد از جنگ جهانی دوم، سینما تبدیل به عنصری بر بازتاب مشکلات اجتماعی جوامع شد فیلم هایی مثل در بارانداز ساخته الیا کازان و شوروش بی دلیل ساخته نیکلاس ری، سختی های زندگی کارگران و شورش جوان را به تصویر کشید.در 1960 جریان های ضد سیستم و ضد فرهنگ جای خود را در سینما پیدا کردند و فیلم هایی مثل ایزی رایدر، بازتابی از اوضاع جوامع جدید به دنیا ارائه دادند.
در دهه های گذشته فیلم ها تبدیل به ابزار فرهنگی تاثیر گذار در سطح جهانی شده اند فیلم هایی مثل انگل و دوازده سال بردگی مسائلی مثل نژاد پرستی و طبقات اجتماعی و هویت را کاوش کردند سینما چه به صورت مستند چه به صورت فانتزی همواره جنبه هایی از زندگی اجتماعی انسان در دنیای امروز را به نقد کشیده است.
پیشگامان سینما و اختراعات آن ها
رشد سینما مدیون نوابغیست که با ریسک پذیری و خلاقیت خود، این صنعت را گسترش دادند دیوید گریفیث به حق بخاطر نوآوری های تدوینی خود پدر سینمای مدرن است فیلم های او مثل تولد یک ملت و تعصب پایه گذار تکنیک های سینماییست که امروز به عنوان نرم توسط همه پذیرفته شده است.
بیشتر بخوانید: نقش لنز های اولیه در عکاسی مدرن
چارلی چاپلین و باستر کیتون جز چهره های شاخص سینمای صامت بودند چاپلین توانست با تصویر کردن یک کاراکتر خاص، احساسات عمیق را با یک اجرای صامت به بیننده ها منتقل کنه.
فیلم هایی مثل “دوران جدید” و “نور های شهر” هنوز که هنوزه جز فیلم هاییست که توسط نسل جدید دیده و مورد تحسین قرار میگیره.
تاثیر اجتماعی سینما: بازتاب و تغییر
از ابتدا سینما نه فقط تنها برای سرگرمی، بلکه برای بازتاب شرایط جهانی استفاده شده است در اوایل قرن بیستم سینما برای همه چیز چه برای فرار از سختی های زندگی واقعی چه خطابه های اجتماعی استفاده شده است. در دوران جنگ جهانی دوم، از فیلم ها برای پروپاگاندای جنگی برای افزایش روحیه سربازان و شکل دادن نظرات مردم استفاده شده است فیلم هایی مثل دیکتاتور بزرگ و کازابلانکا با وجود سرگرم کننده بودن، پیام های سیاسی اجتماعی را برای مخاطب انتقال میدادند.
همچنین سینما در آدرس دادن مشکلات اجتماعی موفق بوده است فیلم هایی مثل خوشه های خشم مسائلی مثل فقر و نزاع طبقاتی را مورد بررسی قرار دادن و تبدیل به صدای پابرهنگان شدند.
سینمای مدرن: اختراع و میراث
امروز سینما زنده تر از همیشست، دوربین های فیلمسازی امروز در دسترس همست و همچنین پیشرفت های کامپیوتری و الکترونیک نوع ساختن فیلم ها رو تغییر داده است.امروز فیلم ها بر خلاف گذشته در دسترس همست و با وجود سرویس های استریم، افراد محدود به سانس های سینما نیستند.
از شروع سینما در قرن نوزده تا امروز، سینما مسیری پر فراز و نشیبی را طی کرده است، فیلم ها از یک جریان متعلق به افراد محدود تبدیل به مدیومی در دستان همه قرار گرفته است که همچنان می تواند مثل گذشته زندگی ما رو شکل بدهد نمی توانیم با قطعیت درباره آینده سینما پیشگویی کنیم اما یک چیز را با قطعیت می توانیم بگوییم اونم اینکه سینما تا روزی که زندست میتونه نقش خود را به عنوان وسیله ای برای آشنایی با فرهنگ انسان های مختلف و تغییر دادن جهان بازی کنه